AI Literacy คืออะไร? และทำไมถึงสำคัญในยุคดิจิทัล

ในยุคที่เทคโนโลยี AI (Artificial intelligence) หรือ "ปัญญาประดิษฐ์" ได้เข้ามามีบทบาทสำคัญในชีวิตประจำวันและการทำงานของเรา การมีความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับ AI หรือที่เรียกว่า "AI Literacy" จึงกลายเป็นทักษะที่จำเป็นอย่างยิ่ง AI Literacy ไม่เพียงแต่ช่วยให้เราสามารถใช้งานเทคโนโลยีเหล่านี้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ แต่ยังช่วยให้เราตระหนักถึงผลกระทบทางจริยธรรมและ สังคม ที่อาจเกิดขึ้นจากการใช้งาน AI อย่างไม่ระมัดระวัง

ในบทความนี้ เราจะสำรวจความหมายและความสำคัญของ AI Literacy รวมถึงวิธีการที่เราสามารถพัฒนาทักษะนี้ เพื่อให้ทันกับการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีที่เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว การมี AI Literacy จะช่วยให้เราสามารถนำ AI มาใช้เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในชีวิตประจำวันและการทำงาน พร้อมทั้งเตรียมความพร้อมสำหรับอนาคตที่ AI จะมีบทบาทมากยิ่งขึ้นในสังคมและเศรษฐกิจ.

AI Literacy คืออะไร?

"AI Literacy" ประกอบขึ้นมาจากคำว่า AI และ Literacy โดยคำว่า AI หรือ ‘ปัญญาประดิษฐ์’ (Artificial Intelligence) ส่วน Literacy เดิมทีหมายถึง ทักษะ ความสามารถในการเขียนและอ่าน กล่าวคือ การรู้หนังสือ การอ่านออกเขียนได้ ปัจจุบันเป็นคำที่นำมาประกอบกับสิ่งต่างๆ เพื่อใช้หมายถึงการมีความรู้ความเข้าใจในเรื่องนั้นๆ ตัวอย่างเช่น Digital Literacy หมายถึง ความฉลาดรู้ทางดิจิทัล  ดังนั้น AI Literacy  ก็คือ "ความฉลาดรู้ทางเอไอ" นั่นเอง 

‘AI Literacy’ หรือ ‘ความฉลาดรู้ทางเอไอ’ คือความสามารถในการเข้าใจและใช้งานเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ อย่างมีวิจารณญาณและมีประสิทธิภาพในชีวิตประจำวันและการทำงาน ประกอบด้วยการรู้และเข้าใจฟังก์ชันการทำงานพื้นฐานของ AI การประยุกต์ใช้ AI ในบริบทต่างๆ การประเมินผลการทำงานของ AI และการคำนึงถึงจริยธรรมในการใช้งาน AI

AI Literacy มีความสำคัญอย่างยิ่งในยุคที่ AI มีบทบาทสำคัญในทุกด้านของชีวิต ไม่ว่าจะเป็นการเรียน การทำงาน หรือการใช้ชีวิตประจำวัน นอกจากนี้ การมีความรู้ด้าน AI Literacy ยังช่วยให้บุคคลสามารถใช้ AI ได้อย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัย พร้อมทั้งเตรียมความพร้อมสำหรับการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีในอนาคต

องค์ประกอบของ AI Literacy 

1. รู้และเข้าใจ AI: การทำความเข้าใจว่า AI ทำงานอย่างไร รวมถึงการเรียนรู้เกี่ยวกับฟังก์ชันพื้นฐาน เทคนิค และแนวคิดที่อยู่เบื้องหลัง AI

2. การใช้และประยุกต์ใช้ AI: การนำความรู้เกี่ยวกับ AI ไปใช้ในชีวิตประจำวันและในบริบทต่างๆ อย่างมีประสิทธิภาพ โดยคำนึงถึงจริยธรรมในการใช้งาน

3. การประเมิน AI: การตรวจสอบและประเมินผลการทำงานของ AI ว่ามีความถูกต้องและเชื่อถือได้หรือไม่ ซึ่งรวมถึงการมีความรู้เรื่อง Data Literacy เพื่อประเมินที่มาของข้อมูลที่ใช้ในการฝึก AI

4. จริยธรรม AI: การใช้งาน AI โดยคำนึงถึงผลกระทบต่อมนุษย์และสังคม ได้แก่ ความโปร่งใส ความรับผิดชอบ และการหลีกเลี่ยงการใช้งานที่อาจก่อให้เกิดอคติหรือความไม่เป็นธรรม

AI Literacy จึงเป็นทักษะที่สำคัญในยุคที่ AI มีบทบาทมากขึ้นในชีวิตประจำวันและการทำงาน ช่วยให้บุคคลสามารถใช้ AI อย่างมีประสิทธิภาพและมีจริยธรรม รวมถึงเตรียมพร้อมรับมือกับการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีในอนาคต

ทำไม AI Literacy ถึงสำคัญ?

AI Literacy หรือ ความฉลาดรู้ทาง ‘เอไอ’ มีความสำคัญอย่างยิ่งในยุคปัจจุบันเนื่องจากหลายปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีและสังคม 

1. การใช้งาน AI ในชีวิตประจำวัน: AI ได้เข้ามามีบทบาทในชีวิตประจำวันของเราอย่างลึกซึ้ง ไม่ว่าจะเป็นการค้นหาข้อมูล การใช้สื่อสังคมออนไลน์ หรือการทำงานผ่านแพลตฟอร์มต่างๆ การมี AI Literacy จะช่วยให้เราสามารถใช้ AI ได้อย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัย

2. การเตรียมพร้อมสำหรับตลาดแรงงาน: ในตลาดแรงงานปัจจุบัน AI ได้กลายเป็นส่วนสำคัญของหลายอุตสาหกรรม การมีความรู้และทักษะด้าน AI จะช่วยให้บุคคลมีความสามารถในการแข่งขันและปรับตัวได้ในสภาพแวดล้อมการทำงานที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว

3. การป้องกันการถูกหลอกลวงและการใช้ AI อย่างมีจริยธรรม: การมี AI Literacy ช่วยให้สามารถระบุและป้องกันการใช้ข้อมูลที่ไม่ถูกต้องหรือการหลอกลวงทางดิจิทัลได้ นอกจากนี้ยังช่วยให้ผู้ใช้สามารถใช้งาน AI ได้อย่างมีจริยธรรมและรับผิดชอบต่อสังคม

4. การส่งเสริมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม: AI สามารถเพิ่มประสิทธิภาพและลดต้นทุนในหลายภาคส่วน การมีความรู้ด้าน AI จะช่วยให้บุคคลและองค์กรสามารถใช้ AI เพื่อสร้างนวัตกรรมและเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน

ด้วยเหตุผลเหล่านี้ การพัฒนา AI Literacy จึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับทุกคนในยุคที่ AI มีบทบาทสำคัญในทุกด้านของชีวิต

ตัวอย่างการใช้งาน AI ในชีวิตประจำวัน

AI ได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวันของเราในหลายๆ ด้าน โดยมีการใช้งานที่หลากหลายและเป็นประโยชน์อย่างมาก ตัวอย่างการใช้งาน AI ในชีวิตประจำวันมีดังนี้

• ผู้ช่วยเสมือน: เช่น Siri, Google Assistant, Gemini, และ ChatGPT ที่ช่วยในการจัดการงานต่างๆ เช่น การค้นหาข้อมูล การตั้งเตือนความจำ และการควบคุมอุปกรณ์สมาร์ทโฮม ฯลฯ
• การจดจำใบหน้า: ใช้ในการปลดล็อกอุปกรณ์และเพื่อความปลอดภัยในระบบต่างๆ
• การนำทางและการเดินทาง: แอปพลิเคชันอย่าง Google Maps ใช้ AI ในการวิเคราะห์สภาพการจราจรและแนะนำเส้นทางที่ดีที่สุด
• การแนะนำเนื้อหา: AI ในแพลตฟอร์มสตรีมมิ่ง เช่น Netflix และ Spotify ช่วยแนะนำภาพยนตร์ รายการทีวี และเพลงตามความสนใจของผู้ใช้
• การซื้อของออนไลน์: AI ช่วยในการแนะนำสินค้าและปรับปรุงประสบการณ์การช้อปปิ้งออนไลน์ โดยการวิเคราะห์พฤติกรรมและความสนใจของลูกค้า
• การบริการลูกค้า: Chatbot ที่ใช้ AI สามารถตอบคำถามและให้บริการลูกค้าได้ตลอด 24 ชั่วโมง
• การดูแลสุขภาพ: AI ช่วยในการวินิจฉัยโรคและการวิเคราะห์ทางการแพทย์ รวมถึงการพัฒนาการรักษาเฉพาะบุคคล

การใช้งานเหล่านี้แสดงให้เห็นว่า AI มีบทบาทสำคัญในการเพิ่มประสิทธิภาพและความสะดวกสบายในชีวิตประจำวันของเรา เปรียบเสมือน copilot ที่ช่วยให้เราทำงานได้ง่ายมากขึ้น

การพัฒนาทักษะ AI Literacy

การพัฒนาทักษะ AI Literacy มีความสำคัญอย่างยิ่งในยุคที่เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ เข้ามามีบทบาทในชีวิตประจำวันของเราอย่างลึกซึ้ง นับว่าเป็น ทักษะจำเป็นในยุคที่มนุษย์ไม่อาจปฏิเสธปัญญาประดิษฐ์ การพัฒนาทักษะนี้เกี่ยวข้องกับหลายแง่มุมที่จำเป็นต้องพิจารณา เพื่อให้บุคคลสามารถใช้ AI ได้อย่างมีประสิทธิภาพและมีจริยธรรม:

1. รู้และเข้าใจ AI: การทำความเข้าใจพื้นฐานของการทำงานของ AI รวมถึงฟังก์ชันและเทคนิคที่ใช้ในการพัฒนา AI เป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยให้บุคคลสามารถประเมินและใช้งาน AI ได้อย่างถูกต้อง

2. การใช้และประยุกต์ใช้ AI: เมื่อมีความรู้พื้นฐานแล้ว การนำความรู้นั้นไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันและในบริบทต่างๆ จะช่วยให้การใช้งาน AI มีประสิทธิภาพมากขึ้น ซึ่งต้องคำนึงถึงจริยธรรมในการใช้งานด้วย

3. การประเมิน AI: การตรวจสอบและประเมินผลการทำงานของ AI เป็นสิ่งสำคัญเพื่อให้มั่นใจว่าข้อมูลที่ได้รับมีความถูกต้องและเชื่อถือได้ การมีทักษะด้าน Data Literacy จะช่วยในการประเมินข้อมูลที่ใช้ในการฝึก AI

4. จริยธรรม AI: การใช้งาน AI ต้องคำนึงถึงผลกระทบต่อมนุษย์และสังคม เช่น ความโปร่งใส ความรับผิดชอบ และการหลีกเลี่ยงการใช้งานที่อาจก่อให้เกิดอคติหรือความไม่เป็นธรรม

ในการพัฒนาทักษะ AI Literacy พบว่า จะช่วยให้บุคคลสามารถปรับตัวและใช้ประโยชน์จาก AI ได้อย่างเต็มที่ในทุกด้านของชีวิต ทั้งในด้านการทำงาน การศึกษา และการใช้ชีวิตประจำวัน

จะเห็นได้ว่า AI Literacy เป็นทักษะที่จำเป็นในยุคที่เทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์เข้ามามีบทบาทสำคัญในชีวิตประจำวันของเรา รวมไปถึง ในการใช้ เพื่อการทำงานและการศึกษา การมี AI Literacy ช่วยให้เราสามารถใช้งาน AI ได้อย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัย พร้อมทั้งสามารถประเมินและเข้าใจผลกระทบที่ AI มีต่อสังคมและเศรษฐกิจ

อย่างไรก็ตาม AI Literacy ไม่เพียงแต่ช่วยให้เราสามารถใช้ AI ได้อย่างเต็มที่ แต่ยังช่วยให้เราตระหนักถึงจริยธรรมในการใช้งาน AI และเตรียมความพร้อมสำหรับอนาคตที่ AI จะมีบทบาทมากยิ่งขึ้น ในขณะที่ AI ยังคงพัฒนาและแทรกซึมเข้าสู่ทุกด้านของชีวิตเรา การพัฒนา AI Literacy จึงเป็นสิ่งที่ไม่สามารถมองข้ามได้ มันเป็นทักษะที่สำคัญสำหรับศตวรรษที่ 21 ที่จะช่วยให้เราสามารถตัดสินใจเกี่ยวกับเทคโนโลยี AI ได้อย่างมีข้อมูลและมีความรับผิดชอบ และมีส่วนร่วมในการพัฒนา AI อย่างมีจริยธรรมและยั่งยืน

หากไม่อยากพลาดความรู้ดี ๆ แบบนี้ สามารถติดตาม Prompt Expert ตามช่องทางด้านล่างได้เลย

Website: prompt-expert.co

Facebook Page: Prompt-Expert